Er werd op 17 juni 2020 een wetsvoorstel ingediend tot wijziging van het Wetboek der Registratie-, Hypotheek- en Griffierechten zodat notariële schenkingen die via een buitenlandse notaris verleden worden, nu ook in België aan registratie onderworpen moeten worden. Hierdoor moet er in België alsnog schenkbelasting betaald worden op dergelijke schenkingen. De Kamercommissie Financiën keurde dit wetsvoorstel op 7 juli 2020 goed. De wet treedt in werking op 1 december 2020. De schenken via Nederlandse notaris zijn bij Belgen populair en noemt men in de volksmond ‘De kaasroute’.
Schenkingen van roerende goederen in België
In België zijn schenkingen van roerende goederen mogelijk op verschillende manieren.
Onderhandse schenkingen
Deze schenken gaan voornamelijk via een hand- of bankgift. Bij een handgift wordt een roerend goed van hand tot hand overgedragen, bijvoorbeeld kunstvoorwerpen, juwelen,… Er is sprake van een bankgift als een bedrag wordt overgeschreven op een bankrekening van de begiftigde zoals bijvoorbeeld gelden, effectenrekeningen,…
Zowel een hand- als bankgift is in België onbelast. Stel dat de schenker binnen de drie jaar (de ‘verdachte periode’) komt te overlijden, dan komt de gift evenwel opnieuw terecht in de nalatenschap en moet er met de schenking rekening worden gehouden bij het berekenen van de erfbelasting.. Om het risico van de verdachte periode van drie jaar te vermijden, kan er wel geopteerd worden om de gift te laten registreren en schenkbelasting te betalen (3% in rechte lijn). Voor een hand- of bankgift is registreren zo een optie, maar geen verplichting.
Schenkingen via notariële akte
Dit is bijvoorbeeld interessant wanneer u een schenking wilt doen waaraan bepaalde voorwaarden gekoppeld moeten worden of wanneer u aandelen op naam wil schenken waarbij de notariële tussenkomst altijd verplicht is. Een dergelijke akte moet door de Belgische notaris geregistreerd worden. Bijgevolg is er bij tussenkomst van een Belgische notaris altijd schenkbelasting verschuldigd. De schenkingsrechten in rechte lijn voor roerende goederen bedragen in principe 3.
Dit geldt ook voor de schenking van aandelen, doch hier is een schenking met vrijstelling van schenkingsrechten mogelijk als het gaat om aandelen van een familiale vennootschap. Deze zijn verbonden aan een aantal voorwaarden Het moet o.a. gaan om een vennootschap met een reële economische activiteit en de activiteiten tot 3 jaar na de overdracht blijven behouden. De notaris houdt de eventuele schenkingsrechten in om over te maken aan de ontvanger.
Om deze registratieplicht te vermijden, is het momenteel mogelijk om dergelijke schenkingen voor een buitenlandse notaris te doen. Immers, de registratie van buitenlandse notariële akten met betrekking tot overdracht van roerende goederen is momenteel nog niet verplicht in België. Wanneer een schenkingsakte voor een Nederlandse notaris wordt verleden om zo de Belgische schenkingsrechten te vermijden, wordt dit ook wel de zogenaamde ‘kaasroute’ genoemd.
Schenkingen van roerende goederen via Nederlandse notaris : De ‘kaasroute’
De ‘kaasroute’ verwijst naar de mogelijkheid die vandaag bestaat om schenkingsrechten te ontwijken door schenkingen van roerende goederen te laten verlijden door Nederlandse notarissen. De schenkingen worden niet belast in Nederland. Daarenboven is een Nederlandse notaris niet verplicht om deze akte in België te laten registreren, en blijven de giften ook in België vrij van schenkingsrechten. Als de schenker nog drie jaar leeft, is bij het overlijden van de schenker ook geen erfbelasting verschuldigd. De verdachte periode van drie jaar speelt hier bijgevolg nog wel. Deze termijn kan zelfs oplopen tot zeven jaar indien het gaat om de schenking van aandelen van familiale vennootschappen.
Het is dan ook een populaire manier om een vermogen volkomen wettelijk en vaak met ruim controlebehoud onbelast te laten overgaan naar een volgende generatie. Zo kan u bijvoorbeeld spaargeld, aandelen en obligaties zonder belasting aan kinderen schenken en er het vruchtgebruik over behouden, zonder dat hier belasting op betaald moet worden.
Afschaffing van de ‘kaasroute’
Het wetsvoorstel nr. 55/1357 d.d. 17 juni 2020 heeft als doel voornoemde ‘kaasroute’ onmogelijk te maken. Zo wordt met dit wetsvoorstel de verplichting ingevoerd tot registratie van schenkingsakten van roerende goederen verleden voor een buitenlandse notaris. Artikel 19, lid 2 van het Wetboek der Registratie-, Hypotheek- en Griffierechten wordt hiervoor aangepast. Deze wijziging is bijgevolg van toepassing op alle gewesten.
Op 17 juni 2020 werd het wetsvoorstel vervolgens op tafel gelegd om de ‘kaasroute’ definitief af te sluiten door de verplichting in te voeren van registratie van schenkingsakten van roerende goederen verleden voor een buitenlandse notaris. De Kamercommissie Financiën nam dit wetsvoorstel op 7 juli 2020 aan.
In het initiële wetsvoorstel ging het alleen over de ‘kaasroute’. Wij wijzen er wel op dat het wetsvoorstel het heeft over alle landen, niet alleen Nederland. Bijgevolg zullen alle schenkingen die in het buitenland gebeuren voor een buitenlandse notaris onderworpen zijn aan deze registratieplicht, en bijgevolg aan de Belgische schenkbelasting.
Deze wet treedt in werking treden op 1 december 2020.
Het wetsvoorstel viseert niet de hand- en bankgiften. Die zijn nog altijd mogelijk zonder registratie, waarbij de verdachte periode van drie jaar blijft gelden zoals hiervoor uiteengezet. Er wordt wel op gewezen dat de Vlaamse regering in het regeerakkoord aankondigde om de verdachte periode te verlengen van drie naar vier jaar. Dat betekent dat bij een niet-geregistreerde schenking de schenker nog vier jaar in leven moet blijven om erfbelasting te vermijden. Op die manier wordt de termijn van onzekerheid een beetje langer, wat ertoe zou kunnen leiden dat een belastingplichtige toch overstag zou gaan om de schenking te laten registreren Deze wijziging zou van toepassing zijn vanaf 1 januari 2021 op verrichtingen vanaf die datum.
Tot slot wijzen we er nog op dat, ondanks de afschaffing van de kaasroute, een schenking voor een Nederlandse notaris nog wel aangewezen kan zijn. In Nederland werken de notarissen immers met een vast tarief ongeacht het bedrag van de schenking, terwijl de Belgische notarissen werken met barema’s waarbij de notariskosten afhankelijk zijn van het schenkingsbedrag.